Kara Vâiz'in Mevlid'i (Metin-İnceleme)

Abstract

Kelime olarak doğum, doğum yeri ve doğum vakti anlamlarına gelen 'mevlid', edebiyatımızda Hz. Peygamber'in, başta doğumu olmak üzere hayatının bazı dönemlerini övgüyle anlatan bir türdür. Yazılan ilk Türkçe mevlidler arasında ismi zikredilen Süleyman Çelebi'nin Vesîletü'n-Necât isimli eseri, herkes tarafından çok beğenilmiş ve kendisinden sonra yazılan mevlidlere ilham kaynağı olmuştur.Mevlidin müstakil bir tür olarak ortaya çıkmasının ardından çok sayıda mevlid kaleme alınmıştır. Bunlardan bir tanesi de araştırmamızın konusu olan Kara Vâiz'in Mevlid'idir. Şimdiye dek bu türle ilgili yapılan çalışmalarda, Kara Vâiz ismiyle zikredilen bir mevlid şairi bulunmamaktadır. Bu nedenle tez, henüz gün ışığına çıkmamış bir mevlid metni olması sebebiyle de önem arz etmektedir.Giriş ve iki bölümden oluşan bu çalışmamızın giriş bölümünde mevlid türü üzerinde durulmuştur. İlk bölümde, müellifin Molla Arap olarak bilinen Muhammed b. Ömer b. Hamza el-Antakî olduğu ihtimalinden hareketle bu kişinin hayatı anlatılmış, eser şekil ve muhteva bakımından incelenmiş ve Vesîletü'n-Necât'la mukayese edilmiştir. İkinci bölümde de Mevlid'in transkripsiyonlu metni verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Mevlid, Kara Vâiz, Hz. Muhammed, Vesîletü'n-Necât, Süleyman Çelebi'Mawlid' which literally means birth, birth place and birthday is a genre that expresses some phases of our Prophet's life and especially his birth with praise in our literature. Among first written Turkish mawlids, literary work of Sulaiman Chalabi called Wasilat al-Najat was admired so much and became a source of inspration for subsequent mawlids. After appearing as a separate genre, many mawlids have been written. One of them is Mawlid of Qara Waiz which is the subject of our research. There has not been a poet of mawlid named Qara Waiz in studies about this genre up to the present. That is why this study is noteworthy for being undiscovered yet.Introductory part of our study which is consist of an introductory and two parts, deliberated in mawlid genre. First part of this study narrates life of Muhammad b. Omar b. Hamza al-Antaqi considering him as Mullah Arab the author. Moreover, the literary work is analysed in terms of form and content and then compared with Wasilat al-Najat. In second part of this study transcription version of Mawlid is presented. Key Words: Mawlid, Qara Waiz, Hz. Muhammad, Wasilat al-Najat, Sulaiman Chalabi