Cumhuriyet'in İlanından Sonra Türkiye'de Çağdaş Müzik Politikaları (1923-1945)

Abstract

Bu çalışma 1923-1945 yılları arasında Türkiye'de çağdaşlaşma çabaları içinde müziğin yerini, bir devlet politikası olarak ortaya koymayı amaçlamaktadır. İnsan için bireysel bir kültür alanı olan müzik, evrensel bir dile sahip olması ve geniş halk kitlelerine ulaşmadaki hızlı ve etkin rolü nedeniyle toplumsal bir anlam ve işleve de sahiptir. Türkiye'de de Cumhuriyet yapılanması içinde müzik bu yönüyle yer almış, özellikle 1923-1945 yılları arasındaki süreçte devlet politikasının bir parçası olarak toplumda milli ruh ve birlik duygusunun oluşturulmasında birleştirici bir görev yüklenmiştir. Bu çalışmada, cumhuriyet anlayışının ulusal ve uluslararası anlamda en önemli temsilcilerinden biri olarak görülen müziğin devlet katındaki yeri ve önemi sorgulanarak, devlet politikası bazında alınan kararlar, kabul edilen kanunlar, açılan kurum ve kuruluşlar, gerçekleştirilmeye çalışılan yenilik ve uygulamalarla açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada ayrıca Cumhuriyet öncesi tarihsel süreçte devletin müziğe bakışı ve uygulamaları, incelenen döneme ışık tutması bakımından kısaca ele alınmıştır. Yapılan bu çalışmada konuların tarihsel gelişimleri içinde ele alınması yöntem olarak izlenmiş, tarihsel bir araştırmada arşiv belgelerinin tartışmasız öncelik ve önemine uygun olarak konuyla ilgili arşiv belgeleri, meclis zabıtları, kanun ve kararlar, resmi uygulama ve demeçler, hatıralar ve konuyla ilgili süreli yayınlar ana kaynaklar olarak kullanılmıştır. Cumhuriyet'in ilanından önce ve sonra modernleşme hareketleri içinde müziğin yeri, konuyla ilgili literatür araştırmasıyla irdelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonunda, toplumların en önemli kültür alanlarından biri olan müziğin Cumhuriyet'in ilk yıllarından itibaren Türkiye'de modernleşme çalışmalarının önde gelen hedeflerinden biri olduğu ve bir devlet politikası olarak ele alındığı görülmüştür. İncelenen arşiv belgeleri ve meclis görüşmeleri ışığında amaca uygun en önemli uygulamaların, özellikle Atatürk'ün direktif ve çabalarıyla 1923-1945 arasındaki süreçte hayata geçirildiği görülmüştür. Cumhuriyet'in kuruluş ve yapılanış yıllarında Türkiye'de çağdaş müziğin devlet politikasındaki yerinin ortaya konulmaya çalışıldığı bu çalışmanın daha sonraki araştırmalara katkı sağlaması amaçlanmaktadır. Anahtar Sözcükler: Cumhuriyet ve müzik-Türk müzik politikası-batılılaşma-çokseslilik.Beyond its cultural role in individuals' lives, music has a social meaning and function by its role on reaching wider populations rapidly and effectively. This social role of music had been used as a part of the state policy in Turkish Republic especially in between 1923 and 1945 in order to create a national bound in society. The status and importance of music which is considered as one of the most important representatives in national and international areas by the republican state is questioned in this study. In order to do that, state's decisions, policies, institutions, establishments, innovations, and regulations on music are investigated throughout the study. Furthermore, the attitudes and regulations, which were done before the establishment of Turkish Republic, are examined in order to understand the policies of 1923 –1945 period better. Council reports, constitutional decisions and policies, official regulations and announcements, memoirs, and periodicals are used as main resources for this study by the acknowledgement of the undisputed priority and importance of archival documents in historical researches. The place of music in modernization process before and after the declaration of Turkish Republic is tried to be understood by those researches. Throughout this study, it is seen that music was one of the pioneers for republican state in the modernization process of Turkish Republic and it was regarded as a state policy. By the guidance of investigated archival documents and council records it is realized that the most goal oriented and important regulations were done in between 1923 and 1945 by the orders and affords of Atatürk. This study aims to be a source for the further studies on the role of contemporary music in state policies of Turkey in the early years of the republic. Key Words: Republic and music-Turkish music policy-westernization-polyphony.