Çorum İli Taşkın Tehlikesinin Analitik Hiyerarşi Yöntemi Kullanılarak İncelenmesi

Abstract

Bu tez çalışmasında Çorum ilinin taşkın tehlikesi Çok Ölçütlü Karar Analizi (ÇÖKA) yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Yöntemiyle araştırılmış ve taşkın tehlikesi bakımından çok yüksek ve yüksek tehlikeye sahip alanlar belirlenmiştir. Elde edilen taşkın tehlike haritasının geçerliliğini değerlendirmek için sonuçlar ilde yaşanan tarihi taşkın envanteriyle karşılaştırılmış ve tehlike haritasının bu envanterle uyum gösterdiği ve bu haritanın gelecek muhtemel taşkınlar için tehlike altında bulunan alanların öngörüsünde kullanılabileceği tespit edilmiştir. Çorum ilindeki mevcut yapısal tedbirlerin tehlike haritasıyla çakıştırılması sonucunda, bugüne kadar yapılmış çalışmaların çok büyük bir kısmının taşkın tehlike haritasında çok yüksek ve yüksek taşkın tehlikesi taşıyan alanlara isabet ettiği anlaşılmıştır. Bu itibarla taşkın tehlike haritasında tehlike altında bulunan diğer alanlar için ayrıntılı çalışmaların yapılarak gerekli tedbirlerin alınması büyük önem taşımaktadır. Tez çalışmasının sonucunda taşkına etki eden faktörlerin doğru ele alınması ile ÇÖKA'ya dayalı tehlike değerlendirmesinin oldukça gerçekçi bir bakış sağladığı tespit edilmiş olup, yüksek çözünürlüklü ve büyük ölçekli veriler gerektiren, bu nedenle zaman alıcı ve daha masraflı olan dolayısıyla her alanda uygulanması mümkün olmayan hidrolik-hidrolojik modellere dayalı tehlike haritalarına gereksinim duyulan lokasyonların tespit edilmesinde bir başka ifadeyle hidrolik-hidrolojik modellere dayalı çalışmalarının bir önceki adımı olarak ele alınmasının taşkın tehlike çalışmalarına yarar sağlayacağı kanaatine varılmıştır. Bu bağlamda Türkiye'de yapılacak taşkın tehlike değerlendirme çalışmalarının öncelikle genel ölçekte ÇÖKA ile daha sonra ÇÖKA ile tespit edilen alanlarda hidrolik-hidrolojik modellere dayalı çalışmalarla yürütülmesi önerilmektedir.

In this thesis, the flood hazard of Çorum was examined by Analytic Hierarchy Process which is one of the Multi-criteria Decision Analysis (MCDA) methods and the flood hazard areas with very high and high potential were determined. To asses the validity of the acquired hazard map, the results were compared with the flood inventory and it was understood that the flood hazard map was compatible with the inventory data and it can be used in the prediction of potential flooding areas. As a result of the examination of existing structural measures by overlapping them with hazard map, it was found that a very large part of the work carried out to date are located in the areas with a very high and high flood hazard in the map. In this respect, it has a great importance to take the necessary measures for other area under threat in the flood hazard map with the detailed work. As a result of the thesis, it is seen that the hazard assessment based on MCDA by properly addressing of the factors affecting flood provides a realistic view and flood hazard mapping based on MCDA can be used as previous step of hydraulic and hydrological models based mapping studies which are time consuming, expensive and require high resolution and large scale data. In this respect, it is suggested that flood hazard assessment studies of Turkey can be carried with MCDA in regional scale and with hydraulic and hydrologic models in detailed in the areas detected and confirmed by MCDA.