Çarşamba Ovasında Agregat Fraksiyonları ile İlişkili Organik Karbon Üzerine Uzun Süreli Arazi Kullanımlarının Etkileri

Abstract

Arazi kullanımı ve onunla ilişkili yönetim uygulamaları tarımsal alanlardaki toprak özelliklerini önemli ölçüde değiştirebilmektedir. Toprak özelliklerinde meydana gelen bu değişimler hem tarımsal alanlarda toprak verimliliğinin azalmasına hem de tarımsal toprakların iklim değişikliği, erozyon, çölleşme gibi çeşitli süreçlere hassasiyetinin artmasına neden olabilmektedir. Mevcut çalışmada, Çarşamba ovasında yer alan alüviyal topraklarda, uzun süreli arazi kullanım tiple- rinin toprak özellikleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Beş farklı arazi kullanım tipinden (sebze, kiraz, Trabzon hurması, mısır ve çeltik) ve üç farklı toprak de - rinliğinden (0.0-7.5 cm, 7.5-15.0 cm, ve 15.0-30.0 cm) alınan toprak örneklerin- de agregat büyüklük dağılımı, agregatlar ile ilişkili toprak organik karbon (TOK) içeriği ve toprak organik karbon stoğu (TOKStoğu), strüktür stabilite indeksi (SSI), agregat stabilite indeksi (ASI), kararsız agregat indeksi (AIKararsız) ,ortalama ağırlıklı çap (OAÇ) ve geometrik ortalama çap (GOÇ) gibi toprak özellikleri ölçülmüştür. Elde edilen sonuçlar, farklı arazi kullanım tiplerinin incelenen bütün toprak özel- liklerini istatistiksel olarak (p<0.05, p<0.01) etkilediğini göstermiştir. En yüksek ve en düşük SSI değerleri sırasıyla Trabzon hurması arazi kullanımı (% 2.2) ve çeltik arazi kullanımında (%1.8) elde edilirken, aynı arazi kullanımlarının ASI için istatistiksel olarak en yüksek değerlere (0.8) sahip olduğu bulunmuştur. Sebze arazi kullanımı, incelenen agregat büyüklük fraksiyonlarının büyük çoğunluğun- da agregatlar ile ilişkili TOK içeriği üzerine en yüksek istatistiksel etkiyi ortaya koymuştur. Bu nedenle, alüviyal alanlarda arazi kullanımları ve toprak yönetim- lerinin agregatlar ile ilişkili TOK içeriği ve TOKStoğu üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için organik madde (OM) girişini artıran rotasyon ekim sistemlerinin uygulanması önerilmektedir.