Oktay Akbal'ın Romanlarında Eleştirel Gerçekçilik

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Cumhuriyet dönemi yazarlarından biri olan Oktay Akbal'ın romanlarını Eleştirel Gerçekçilik açısından incelemektir. Eleştirel Gerçekçiliği anlamak için öncelikle Marx'ın diyalektik görüşüne değinmek ve ideolojisini açıklamak gerekir. Marksist estetiğin savunucularından George Lukacs'a göre, sanat bir yansıtmadır. Yansıtmayı, gerçekçilik ve doğacılık olmak üzere ikiye ayıran Lukacs, daha sonra gerçekçiliği kendi içinde Toplumsal Gerçekçilik ve Eleştirel Gerçekçilik olmak üzere ikiye ayırır. Toplumcu Gerçekçilikle, Eleştirel Gerçekçiliğin çok farklı olmadığını, ikisinin de Toplumsal Gerçekçiliğin özünü yansıttığını söyler. Bu iki yaklaşımın ayrıldığı nokta ise perspektif sorunudur. Toplumcu Gerçekçiliğin perspektifi, toplumculuğu kurma mücadelesidir. Bu perspektifin biçimi ve özü toplumsal gelişme düzeyine ve konuya göre değişirken önemli olan nokta, Eleştirel Gerçekçilikte olduğu gibi sadece toplumculuğu benimsemekle yetinilmemesidir. Toplumcu Gerçekçi edebiyat en güçlü yanlarını Eleştirel Gerçekçilikten alırken, bu anlayış okuyucunun esere farklı açılardan bakmasını sağlayarak çok çeşitli bir imge dünyası kazandırır. Eleştirel Gerçekçilikte kapitalist güçler düşman görülür ve olumsuzluklar sadece yadsınırken, Toplumcu Gerçekçilikte olumsuzluklar yenilebilir bir nitelikte görülür. Bu araştırmada Oktay Akbal'ın romanları Eleştirel Gerçekçilik kuramı bağlamında değerlendirilmiştir. İlk romanını 1950 yılında yayımlayan yazar romanlarında çocukluk ve gençlik anılarına yer vermiştir. Bireysel konulardan yola çıkarak yazdığı eserlerinde, eleştirel bir bakış açısı yaratmaya çalışmış ve yol göstermek yerine mevcut durumun resmini çizmiştir. Sadece iyi ve güzel olanı değil gündelik hayattaki her şeyi malzeme olarak ele alan Oktay Akbal'da özneden nesneye dönüşememenin azabını yaşayan bireyin varoluş sancıları da vardır. Sosyalizmin başkaldıran tavrı, onun romanlarında yerini anlatma, sezdirme ve gösterme tekniğine bırakmıştır. Sosyalist düşnceyi benimsemiş bir yazar olan Akbal'ın hem sosyalist hem de eleştirel tavrı romanlarında ön plana çıkmış, bu görüşteki diğer sosyalist yazarlardan farklı olarak romanlarında 'anarşizm' yerine 'pasif direnişi' tercih etmiştir. Sonuç olarak Akbal'ın romanlarında Toplumcu Gerçekçilikten çok Eleştirel Gerçekçiliğin varlığından söz edilmesi gerektiği tespit edilmiştir. Anahtar Sözcükler: Oktay Akbal, Türk Romanı, Realizm, Eleştirel Gerçekçilik, Toplumcu Gerçekçilik.The purpose of this study is to analyse novels by Oktay Akbal, a Republican Period author, from the point of Critical Realism. To understand Critical Realism, one should primarily refer to and expound Marx's dialectics. George Lukacs, one of the leading advocates of Marksist aesthetics, considers art as reflection, which he divides into realism and naturalism. Then he subdivides realism into Social Realism and Critical Realism. Lukacs argues that Social Realism and Critical Realism are not really different; they both socially reflect the core of realism. These two approaches differ from each other in terms of perspective. The perspective of Social Realism is a struggle to establish socialism. The structure and core of this perspective varies according to the level of development and subject. What is important is that, unlike Critical Realism, it does not confine itself to solely adopting socialism. While Social Realist Literature owes its strengths to Critical Realism, this understanding helps the reader gain a varied image world by allowing them to look at the work from different aspects. In Critical Realism, capitalist powers are considered as the enemy and problems are merely ignored, while Social Realism sees a renewable quality in the problems. This study assesses novels' by Oktay Akbal with respect to Critical Realism. Publishing his first novel in 1950, Akbal writes about his memories from childhood and youth. Starting off from personal issues, the author endeavours to create a critical perspective and depicts the current situation rather than guiding the reader. Using not only what is good and beautiful but everything in daily life, Oktay Akbal also includes the existential pain of an individual unable to transform themselves from a subject to an object. In his novels, the rebellious attitude of socialism is replaced with explicating, implicating and demonstrating. Adopting socialist ideas, the author highlights both a socialist and a critical attitude in his novels and unlike other socialist authors, he prefers 'passive resistance' to 'anarchism.' As a result, it has been established that one should speak of the existence of Critical Realism rather than Social Realism. Key Words: Oktay Akbal, Turkish Novels, Realism, Critical Realism, Social Realism.