COVID-19 Sonrası Otonomik Disfonksiyonun Araştırılması: Kalp Hızı İyileşmesi Parametrelerinin Rolü

Abstract

Amaç: SARS-CoV-2’nin neden olduğu COVID-19,”Geç-Covid” olarak bilinen ve otonomik disfonksiyon da dâhil olmak üzere uzun vadede çeşitli komplikasyonlarla ilişkilendirilmiştir. Egzersiz sonrası kalp hızı iyileşmesi (HRR), otonom fonksiyonun değerlendirilmesin- de yaygın olarak kullanılan bir göstergedir. Bu çalışma, Geç-Covid hastalarında HRR’yi ve bu iyileşmenin enflamatuvar belirteçlerle olan ilişkisini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Materyal ve Metod: Bu retrospektif çalışmaya 76 Geç-Covid has- tası ve 76 kontrol olmak üzere toplam 152 katılımcı dâhil edilmiştir. HRR, Bruce protokolü kullanılarak egzersiz sonrası bir, iki, üç, dört ve beşinci dakikalarda ölçülmüştür. Katılımcıların demografik veri - leri ve CRP, D-dimer ve ferritin gibi enflamatuvar belirteçler top - lanmıştır. Kalp hızı iyileşmesi ile bu belirteçler arasında korelasyon analizi yapılmıştır. Bulgular: Geç-Covid hastalarında CRP (14,6±2,3 mg/L vs. 3,3±2,5 mg/L), D-dimer (128,2±42,1 μg/ml vs. 21,1±9,7 μg/ml) ve ferritin (277,5±146,8 ng/ ml vs. 112,3±78,2 ng/ml) seviyeleri kontrol grubuna kıyasla anlamlı derece- de yüksekti (p <0,001). Geç-Covid hastalarında HRR 1 ve HRR2 değerleri anlamlı şekilde düşüktü (22,4±7,4 vs. 29,0±8,0; 31,5±17,4 vs. 40,2±10,9; p <0,001). Kalp hızı iyileşmesi üç, dört ve beşinci dakikalarda da belirgin şekilde düşüktü. HRR2 ile CRP (rs=-0,537), D-dimer (rs=-0,459) ve ferritin (rs=-0,461) arasında orta düzeyde negatif korelasyon bulundu (p <0,001). Sonuç: Geç-Covid hastalarında otonom disfonksiyonu gösteren bozulmuş HRR gözlemlendi ve bu, yüksek enflamatuvar belirteç - lerle ilişkiliydi. Bu bulgular, HRR’nin Geç-Covid’de otonom den - gesizlik için bir belirteç olarak önemini vurgulamakta olup, otonom disfonksiyon için terapötik stratejilerin daha fazla araştırılmasının gerekliliğini ortaya koymaktadır.