Understanding the Bible Through Historical-Critical Method

Abstract

'Tarihsel eleştiri' (historical criticism) ya da 'tarihsel-eleştirel yöntem' (historical-critical method), Kitab-ı Mukaddes eleştirisinde son üç yüzyıldır ana yol olarak nitelendirilen bir alanı ifade etmek için kullanılmaktadır. Bu alan, kabaca Aydınlanma'dan itibaren modern Avrupa'nın değişen yapıları içinde kendi mecrasını bulmaya çalışan bir sürece tekabül eder. Burada Kitab-ı Mukaddes'in eleştirel çalışmalarını motive eden asıl unsur, Tanrı ile insan yahut kutsal metin ile okur arasındaki ilişkinin, dikeylik kategorisinden yataylık kategorisine taşınarak tarihe indirgenmesi ve tarih içinde yeniden kurgulanmasıdır. Başka bir ifadeyle teosentrik dünya görüşünden antroposentrik dünya görüşüne geçilerek modern kültürün yeni yapıları içinde metnin yeniden ele alınmasıdır. Böylece kutsal metnin doğası, ona otorite sağlayan zemin (dogmatik teoloji-modern kültür) ve onu yorumlamayı görev edinen kurumsal yapı (Kilise-üniversite) büyük değişikliğe uğramıştır. Bu değişen zemin içinde Kitab-ı Mukaddes'in 'kutsal metin' (scripture) olarak önemi azalmıştır. Bunun yerine 'edebi bir metin' (literary text), 'tarihsel belge' (historical document) ya da 'antik klasik' (an ancient classical) olarak önemi artmıştır. Bu çalışma, on sekizinci yüzyıl Aydınlanması ile on dokuzuncu yüzyılın tarihselciliği (historicism) içinde Kitab-ı Mukaddes'in eleştirel çalışmalarının kabaca iki yüzyıllık serüvenine odaklanmayı amaçlıyor. Bu bağlamda kutsal metnin edebi metin haline getirilerek nasıl bir kültürel uyum sorunu olarak ele alındığı ve bunun tarihsel arşatırmaları nasıl tetiklediği gösterilmeye çalışılacaktır. Çalışma, şu temel soruların cevabını aramayı hedefliyor: Aydınlanma'dan itibaren Kitab-ı Mukaddes'in eleştirel çalışmalarının arka planında ne tür bilimsel, felsefi ve kültürel değişimler bulunmaktadır? Aydınlanma'nın rasyonel mekân tasarımı ile kutsal metnin bir edebi metin haline getirilmesi arasındaki ilişki nedir? Bu değişimler içerisinde Kitab-ı Mukaddes bağlamında metin, yazar ve okur kavramları nasıl dönüşümler geçirmiştir? Dahası, modern tarihsel bilinç çerçevesinde Hıristiyanlık düşüncesinde tarihe yönelik algı değişiklikleri nelerdir? Tarih algısının değişimine paralel olarak Hıristiyan ilahiyatında kutsal metinle tarih arasında kurulan ilişkiler ve kutsal metnin anlamı nasıl dönüştürülmüştür? Kitab-ı Mukaddes'in tarihsel-eleştirel çalışmaları söz konusu sorunlar ve dönüşen yapılar arasında nerede durur? Anahtar Sözcükler: Kitab-ı Mukaddes, Kitab-ı Mukaddes eleştirisi, tarihsel eleştiri, tarihsel-eleştirel yöntem, harici eleştiri, dâhili eleştiri, kaynak eleştirisi, biçim eleştirisi, edebi eleştiri.'Historical criticism' or 'historical-critical method' is used to describe an area that has been described as the main road for the last three centuries in the critique of the Holy Scripture. This area corresponds roughly to a period of trying to find its own media within the changing structures of the modern Europe from the time of the Enlightenment. The main element motivating the critical work of the Holy Scripture here is that the relationship between God and man or holy text and the reader is reduced from the vertical category to the horizontal category and redesigned in history. In other words, it is the reconsideration of the text in the new constructions of the modern culture within a shift to the anthropocentric view of the world from the theocentric world view. Thus, the nature of the sacred text, the ground that provides authority to it (dogmatic theology-modern culture) and the institutional structure (Church-university) that takes charge of its interpretation have undergone major changes. Within this changing background, the importance of the Bible as 'scripture' has reduced. Instead, its importance as a 'literary text', 'historical document' or 'ancient classical' has increased. This study aims to focus on the roughly two-century-old adventure of the critical works of the Holy Scripture in the eighteenth century Enlightenment and the historicism of the nineteenth century. In this context, we will try to show how it is treated as a problem of cultural harmony by transforming the sacred text into literary text and how it triggers historical research. The study seeks to answer the following basic questions: What kind of scientific, philosophical and cultural changes are there in the background of the critical work of the Holy Scripture since the Enlightenment? What is the relationship between the Enlightenment's rational space design and the conversion of the sacred text into a literary text? Within these changes, how have the concepts text, writer, and reader transformed in the context of the Holy Scripture? Moreover, what are the changes in the perception of history in Christianity in the context of modern historical consciousness? In parallel with the change of the perception of history, how have the relationships established between the sacred text and history and the meaning of the sacred text been transformed in Christian theology? Where does the historical-critical work of the Holy Scripture stand among the problems in question and the transforming structures? Keywords: Bible, biblical criticism, historical criticism, historical-critical method, higher criticism, lower criticism, source criticism, form criticism, literary criticism.