Kur’ân’da Cehennem Kavramının Tefsîr Müdevvenatına Yansıması Üzerine Genel Bir Değerlendirme

Abstract

Bu makalede tefsîr müktesebatının cehennem olgusuna yaklaşımı işlenecektir.Cehennem, soyutluk içermesinden ötürü ayetlerde tescîm, mecâz gibi sanatlarlaaktarılmakta, kendisine yer yer canlılık izafe edilerek teşhis sanatıylakişiselleştirilmekte ve dillendirilmektedir. Cehennem İslam kültür tarihindefazlaca yekûn kaplasa da makalede tefsir müdevvenatıyla sınırlandırılacaktır.Tefsir literatürünün genişliği sebebiyle bütün tefsirlerin ele alınmasınınimkânsızlığı diğer bir sınırlamaya yol açmaktadır. Bu sebeple alanındaneşvünemâ bulmuş eserler incelenecek, ikinci klasik dönem diye deadlandırabileceğimiz periyota ait müellefat, zaten kendilerine kadar gelenterminoloji ve materyali cem ettikleri için daha ziyade tercih edilecektir.Makalenin yazılış amacı, ayetlerde eşsiz bir i‘cazla zihinlerde tablolaştırılancehennemin, müfessirler tarafından nasıl ele alındığını yansıtmak; onlarınkültürel antropoloji ve pedagojik anlayışlarının ayetlerin teviline yansımasınısaptamaktır. Zira dünyaya oranla ontolojik farklılık içermesi muhtemeleskatolojik alemin, bilişsel düzeyde kavranabilmesi için müfessirlerin tasvir vebetimlemelerine ihtiyaç yadsınamaz. Çalışmanın önemine gelince, modernsöylemler ve bakış açılarının etkisiyle, geleneksel müfessirleri yargılamak veyayok saymaktan ziyade onların aktarımlarıyla ufku zenginleştirmeye dairaçılımlara yönelmenin zorunluluğuna dikkat çekmektir.