İslam Siyaset Felsefesinde Yöneticilerin Ahlakı

Abstract

Geçmişten günümüze toplumların devamı için hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olan devlet kavramı, yöneten ve yönetilen ilişkisi, İslam dininin ahlakilik ile zorunlu olan ilişkisi dolayısıyla siyasi ahlak kavramının etkin kullanımını gerekli kılmıştır. İslam ahlakının temel kaynakları başta Kur'an-ı Kerim olmak üzere nakil ve akıldır. Ahlaki konularda eserler veren Müslüman düşünürler Yunan felsefesinden esinlendikleri bazı düşüncelerle İslam dininde kesin inanılan, tasvip edilen hususlar arasında bir birleştirmeye gitmişlerdir. Temelini Kur'an ve Sünnet'in oluşturduğu İslam ahlakını Yunan felsefesinin tanım ve tasniflerinden yararlanarak sistemli bir hale getirmeye çalışmışlardır. Bu nedenle İslam toplumunda siyaset, düşünürler arasında siyasal düzen tartışmalarının başlaması nedeniyle uygulama bir hayli geriden takip edilmiştir. Siyaset biliminin ilgi alanını oluşturacak bir biçimde siyasal düzenle alakalı ilk sınıflandırma çalışmaları, Farâbi tarafından sonraları ise Mâverdi, Gazâli, gibi filozoflar tarafından yapılmıştır. Nitekim bu çalışmalar İslam toplumundaki siyasal gelişmelerden bağımsız olmamıştır. İslam filozofları arasında konu hilâfet (imamet), saltanat, seçim, veraset, şura, adalet, istişare, biat, istibdat, zulüm vb. kavramlar çevresinde gelişme göstermiştir. Siyasal ahlak bakımından değerlendirildiğinde, kurumların, siyasal oluşumların, görevlerin, eylem ve düşüncelerin, sosyal yaşamın ahenkli, olanaklı, verimli ve olumlu devam etmesini sağlayacağı düşünülen kurallardır. Siyasal ahlak, devlet idaresinde yöneten ve yönetilenlerin riayet etmeleri gereken ilkeler, kurallar ve sistemlerin tamamı olduğu görülmektedir. Bu çalışmada Platon, Aristoteles, Farâbi, Mâverdi ve Gazâli'nin bakış açılarıyla İslam siyaset felsefesinde yöneticilerin ahlakı ele alınmıştır. Anahtar Sözcükler: Siyaset Felsefesi, Ahlak Felsefesi, İslam Siyaset ve Ahlak Felsefesi, Platon, Aristoteles, Farâbi, Mâverdi, Gazâli, Ütopya

From past to present, relation between ruling and ruled with the concept of state which is an irrevocable part of life for maintenance of societies, and necessitates the effective usage of politic moral because of requisite concern with ethicality of İslam religion. Two main sources of Islamic Morality are transferring and wisdom especially Kur'an-ı Kerim. Muslim philosophers who had works on moral subjects went to a compound between İslamic akait with some thoughts undertaken from Greek philosophy. They tried to systematize the İslamic Morality which is based on Kur'an and sunnah utilizing from descriptions and classifications of Greek philosophy. In this respect, beginning of the political system arguments among politic thinkers in İslamic society was followed the application from quite behind. The first classifications studies related to political regulation in a way that will constitute the interest of political science have been done by Farâbi and later philosophers such as Mâverdi, Gazâli. Certainly, these studies are not disconnected from politic developments in İslamic society. The among islamic philosophers, the subject is improved around the concept of caliphate (imamate), reign, election, inheritance, shura, justice, consultation, allegiance, domination, cruelty etc. When evaluated in terms of political ethics, the norms which institutions, politic structures, acts, activities and thoughts are thought to be provide harmonious, possible, productive and positive the social life. Political ethics is appears whole principles, rules and methods which are necessary to be obeyed by rulers and ruled the state management. In this research is discussed manager'smorals in İslamic Political Philosophy with point of views Platon, Aristoteles, Farâbi, Mâverdi and Gazâli's. Keywords: Political Philosophy, Philosophy of Ethics, Islam Politics and Philosophy of Ethics, Platon, Aristoteles, Farâbi, Mâverdi, Gazâli, Utopia.