Küresel ve Yerel Totalitarizmin, Sanatın Üretimi, Tüketimi ve Mülkiyeti Açısından İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, küresel ve yerel ölçekteki totaliter rejimlerin sanatın üretim, tüketim ve mülkiyet süreçleri üzerindeki dönüştürücü etkileri incelenmektedir. Adorno'nun kültür endüstrisi kavramından Gramsci'nin hegemonya kuramına, Foucault'nun iktidar-söylem ilişkilerinden Rancière'nin estetik rejim yaklaşımına uzanan çok katmanlı bir kuramsal çerçeve oluşturulmuştur. Nitel araştırma yöntemi benimsenmiş; arşiv taraması ve görsel söylem çözümlemeleri aracılığıyla veri toplanmıştır. Nazi Almanyası'ndaki propaganda sanatı, Sovyet Sosyalist Gerçekçiliği ve güncel dijital otoriterlik örnekleri, karşılaştırmalı yöntemle değerlendirilmiştir. Bulgular, totaliter pratiklerin yalnızca devlet destekli üretim mekanizmalarını yönlendirmekle kalmayıp piyasa temelli tüketim modellerini de yeniden yapılandırdığını ve özel mülkiyet rejimini ideolojik bir araç olarak kullandığını göstermektedir. Sanat, teşvik-ceza mekanizmalarıyla disipline edilmekte; tüketim alanı, kitlesel duygu mühendisliğine tâbi kılınmakta; mülkiyet ise sembolik sermaye tahakkümünün merkezî bir taşıyıcısı hâline getirilmektedir. Sonuç olarak, sanat alanı totaliter rejimlerde iktidar stratejilerinin ekonomi ve kültür kesişimi noktalarında konumlandırılmaktadır. Bu durum, eleştirel sanat pratikleri için yeni karşı-hegemonik imkânların araştırılmasını zorunlu kılmakta; sanatın toplumsal muhalefet ve özgürleştirici potansiyeli üzerine yeniden düşünülmesi gereğini ortaya koymaktadır.This study examines the transformative effects of totalitarian regimes-both globally and locally-on the processes of art production, consumption, and ownership. A multi-layered theoretical framework has been constructed, spanning from Adorno's concept of the culture industry and Gramsci's theory of hegemony to Foucault's power-discourse relations and Rancière's aesthetic regime approach. A qualitative research method has been adopted, with data collected through archival research and visual discourse analysis. The analysis employs a comparative approach to evaluate examples such as propaganda art in Nazi Germany, Soviet Socialist Realism, and contemporary forms of digital authoritarianism. Findings indicate that totalitarian practices not only direct state-sponsored production mechanisms but also restructure market-driven consumption models and utilize the regime of private ownership as an ideological instrument. Art is disciplined through reward-punishment mechanisms; the field of consumption is subjected to mass emotional engineering; and ownership becomes a central vehicle of symbolic capital domination. In conclusion, the field of art under totalitarian regimes is positioned at the intersection of power strategies between economy and culture. This situation necessitates the exploration of new counter-hegemonic possibilities for critical art practices and reveals the need to rethink the emancipatory potential of art and its role in social opposition.