Bazı Baharat Ekstraktlarının Meloıdogyne Arenaria Üzerine Etkileri

Abstract

Meloidogyne arenaria (Neal, 1989) bitkilerde önemli kayıplara neden olan ve yaygın olarak görülen kök-ur nematodu türlerinden birisidir. Bu çalışmada, 13 farklı baharat bitkisinden elde edilen ekstraktın, M. arenaria'ya etkisi laboratuvar ve saksı denemeleri ile araştırılmıştır. Çalışmada nematoda etkisi test edilen baharat bitkileri dereotu (Anethum graveolens L.), acı biber (Cappsium annium L.), kimyon (Cuminum cyminum L.), kişniş (Coriandrum sativum L.), zerdeçal (Curcuma longa L.), kori (helichrysim italium Roth G.Don Fil.), fesleğen (Ocimium basilium L.), karabiber (Piper nigrum L.), mahlep (Prunus mahlep L.), sumak (Rhus coriaria L.), karanfil (Syzygium aromaticum L.), kekik (Thumus vulgaris L.), zencefil (Zingiber officinale Roscoe )'dir. Labatuvar çalışmalarında, M. arenaria'nın yumurta açılımına ve ikinci dönem larvaya baharat ekstraktlarının %0,5, %1 ve %2'lik konsantrasyonları denenmiştir. Yumurta açılımına etkinin değerlendirildiği çalışmada, ekstrakt uygulamasından 7 gün sonra sayımlar yapılarak sonuçlar değerlendirilmiştir. En yüksek yumurta açılımını engelleme oranını %0,5'de %82,25, %1'de %86,13 ve %2'de %93,13 ile acı biber ekstraktı göstermiştir. Bu bitki ekstraktı, daha düşük yumurta açılımını engelleme oranına sahip olan fesleğen, karanfil, kişniş, karabiber, mahlep, kekik, zencefil ve zerdeçal ekstraktların ile istatistiksel olarak farklı olmamıştır (P˂0,05). Ekstraktların larvalara etkisi ise hareketi engelleme oranına ve ölüm oranına göre ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Genel olarak ekstraktların larvalara karşı etkisi, yumurta açılımınına göre daha düşük olarak tespit edilmiştir. En yüksek hareketsiz larva oranı, her üç konsantrasyonda da sırasıyla %16,75, %27,87 ve %39,50 ile karanfil ekstraktında belirlenmiştir. Benzer şekilde, karanfil ekstraktı larva ölümü bakımından da bütün konsantrasyonlarda en yüksek etkiyi göstermiş olup, %0,5'de %13,62, %1'de %20,12 ve %2'de %27,75 oranında ölüme neden olmuşlardır. Labaratuvar denemelerinde en yüksek etkiyi gösteren beş ekstraktın (fesleğen, karanfil, kimyon, kişniş ve zerdeçal) %2'lik konsantrasyonu saksı denemeleri ile domateste M. arenaria'ya karşı denenmiştir. Kimyon dışındaki tüm baharat ekstraktlarının uygulandığı domates bitki köklerinde urlanma oranı azalmıştır. Buna karşın, ekstrakların hepsinde istatiksel olarak kontrolden önemli oranda daha düşük üreme değeri göstermiştir. En düşük üreme oranı fesleğen eksraktının uyguladığı domates bitkilerinde olup, bunu sırasıyla zerdeçal, karanfil, kimyon ve kişniş takip etmiştir. Anahtar kelimeler: Meloidogyne arenaria, baharat, ekstrakt, nematodMeloidogyne arenaria (Neal, 1989) is one of the most common root-knot nematode species, causing significant loss in plants. In this study, the effects of extracts obtained from 13 different spice plants on M. arenaria were studied in laboratory and pot experiments. The spice plants tested against the nematode were dill (Anethum graveolens L.), pepper (Capsium annium L.), cumin (Cuminum cyminum L.), coriander (Coriandrum sativum L.), turmeric (Curcuma longa L.), basil (Ocimium basilium L.), black pepper (Piper nigrum L.), mahlep (Prunus mahlep L.), sumac (Rhus coriaria L.), clove (Syzygium aromaticum L.), thymus ( Thumus vulgaris L.), ginger (Zingiber officinale Roscoe). In laboratory studies, concentrations of 0,5 %, 1 % and 2 % spice extracts were tested for egg hatch inhibition, mortality and immobility of second stage juvenile of M. arenaria. In this study, the egg hatching inhibition activity was carried out 7 days after the application of the extract and the results were evaluated. The highest rate of egg hatch inhibition was detected in pepper extract with 82.5 % in 0.5 %, 86.13 % in 1 %, and 93.13 % in 2 % respectively. However, it was not statistically different than extracts of basil, clove, coriander, black pepper, mahaleb, thyme, ginger and turmeric (at P˂0.05). Effects of the extracts were evaluated separately on immobility and mortality of second stage juvenile. In general, the effect of the extracts on the second stage juvenile was lower than that of the egg hatching inhibition. The highest immobilization of larvae was determined in the clove extract with 16.75 %, 27.87 % and 39.50 % in each of the three concentrations respectively, with a significant increase in the immobilization rate as result of increase in concentration of the extract. Similarly, the clove extract had the highest effect on second stage juvenile mortality in all concentrations, 13.62 % in 0.5 %, 20.12 % in 1% and 27.75 % in 2 % in the laboratory experiment extracts having the greatest effect against M. arenaria (basil, clove, cumin, coriander and turmeric) were tested with the concentration of 2 % in the pot experiment. Other plant extracts apart from cumin, had lower value in scale of damage than control. In contrast, all extracts had lower reproductive values statistically significant than control. The lowest reproductive rate was determined by basil followed by turmeric, clove, cumin and coriander, respectively. Key words: Meloidogyne arenaria, spice, extract, nematode.