Mecmûʿa-i Eşʾâr (Yapı Kredi Araştırma Kütüphanesi Y-1033) (Metin-İnceleme-Tasnif)

Abstract

Şiir mecmuaları zengin içerikleri ve özgün tertipleri ile bir toplumun sosyo-kültürel tarihine ışık tutan önemli kaynaklar arasındadır. Her bir şiir mecmuasında ne ile karşılaşılacağı bilinmemekte, beklenmedik metin ve bilgilere rastlanabilmektedir. Bu nedenle şiir mecmualarında, bilinmeyen şairlere ve şiirlerine, bilinen şairlerin neşredilmemiş şiirlerine tesadüf etmek mümkündür. İncelenmemiş, bilim dünyasına kazandırılmamış her bir şiir mecmuası, içerisinde bin bir zenginliği barındıran hazine misali yazma eser kütüphanelerinde gün yüzüne çıkarılmayı beklemektedir. Yapı Kredi Araştırma Kütüphanesi Y-1033 numarada 'Mecmûʿa-i Eş'âr' adıyla kayıtlı bulunan şiir mecmuasının ele alındığı bu çalışma böyle bir ihtiyacın ve beklentinin ürünüdür. Çalışmada ilk olarak şiir mecmuaları ve şiir mecmualarının Türk kültür-edebiyatındaki önemi hakkında bilgi verilmiştir. Ardından şiir mecmuasının tanıtımı yapılmış, mecmua muhtelif açılardan incelenmiş, elde edilen bulgular tablo ve grafikler eşliğinde paylaşılmıştır. Sonrasında mecmua, araştırmacıların içerisindeki ürünlere daha hızlı ve kolay ulaşabilmeleri için, Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP) tablosuna göre tasnif edilmiştir. Sonraki bölümde, mecmuanın tam metni transkripsiyonlu olarak paylaşılmıştır. Mecmuada en az 162 farklı şairin 548 şiiri bulunmaktadır. 13. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar farklı dönem ve diyarlarda yaşamış bu şairlerin büyük çoğunluğu başta Hurûfî-Alevî-Bektâşî olmak üzere Gülşenî, Halvetî, Celvetî gibi zümrelere mensup tekke ehlidir. Bu şairler arasında dîvân sahibi olanlar bulunduğu gibi şiirleri cönk ve mecmualarda dağınık halde olanlar da bulunmaktadır. Mecmuada şiiri bulunan dîvân sahibi şairlerin bazı şiirleri neşredilen dîvânlarında bulunmamakta; bazı şiirleri ise neşredilen dîvânlarındakilerden fazla beyit/bent içermektedir. Aynı zamanda, dîvân sahibi olmayan pek çok şairin bilinmeyen şiirleri de mecmuada yer almaktadır. Bu şiirler, şairlerin hayatlarına ve sanat anlayışlarına ışık tutmaktadır. Bu çalışmanın bilim dünyasına faydalı olması, mecmualar hakkında yapılacak yeni araştırmalara örnek teşkil etmesi umulmaktadır.Poetry anthologies, with their rich content and unique arrangements, are among the important sources that shed light on the socio-cultural history of a society. It is not always known what will be encountered in each poetry anthology; unexpected texts and information can be found. Therefore, it is possible to come across unknown poets and their poems, as well as unpublished poems of well-known poets, in poetry anthologies. Every poetry anthology that has not been examined or introduced to the academic world awaits to be brought to light in manuscript libraries, like a treasure containing countless riches. This study, which focuses on the poetry anthology registered under the number Y-1033 in the Yapı Kredi Research Library under the title 'Mecmûʿa-i Eş'âr,' is the result of such a need and expectation. Firstly, the study provides information about poetry anthologies and their significance in Turkish culture and literature. Then, the anthology itself is introduced, examined from various perspectives, and the findings are shared accompanied by tables and charts. Subsequently, to enable researchers to access the contents more quickly and easily, the anthology is classified according to the Anthologies Systematic Classification Project (MESTAP) table. In the following section, the full text of the anthology is shared with transcription. The anthology contains at least 548 poems by 162 different poets. These poets, who lived in different periods and regions from the 13th to the 19th century, mostly belong to religious orders such as Hurûfî, Alevî, Bektâşî, as well as groups like Gülşenî, Halvetî, and Celvetî. Among these poets, some have divans (collected works), while others' poems are scattered across notebooks and anthologies. Some poems by divan poets included in the anthology are not found in their published divans; some poems also contain more couplets or stanzas than those in the published divans. Additionally, the anthology includes previously unknown poems by many poets who do not have divans. These poems shed light on the poets' lives and artistic perspectives. It is hoped that this study will be beneficial to the academic world and serve as an example for future research on poetry anthologies.