Çocukların Tütün Dumanı Maruziyeti İle İlgili Ebeveyn Algısı Ölçeği'nin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Abstract

Amaç: Çocukların Tütün Dumanı Maruziyeti İle İlgili Ebeveyn Algısı Ölçeği'nin Türkçeye uyarlanması, geçerlik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi ile Samsun ilindeki ebeveynlerin çocukların tütün dumanı maruziyeti algısı ve ilişkili sosyodemografik faktörlerin belirlenmesidir. Gereç ve Yöntem: Metodolojik tipteki araştırmanın verileri Haziran-Kasım 2022'de Samsun ili aile sağlığı merkezlerine başvuran 18 yaşından küçük çocuğu olan 500 ebeveynden yüz yüze görüşmeyle toplandı. Katılımcılara sosyodemografik veri formu ve Türkçeye uyarlanan ölçek formu uygulandı. Ölçeğin güvenirlik analizlerinde madde toplam puan korelasyonları, test-tekrar test yöntemi ve Cronbach alfa katsayısı kullanıldı. Kapsam geçerliği Davis tekniğiyle değerlendirilirken yapı geçerlik analizleri için Kaiser-Meyer-Olkin katsayısı ve Bartlett testlerinin ardından açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapıldı. Ölçeğe ait taban ve tavan etkisi incelendi. Katılımcıların ölçek puanları ve ilişkili sosyodemografik faktörler değerlendirildi. Bulgular: Analizlerde beklenen değerleri sağlayamayan dört madde ölçekten çıkarıldı. Kalan 19 maddenin Cronbach α değeri 0,937; test-tekrar test korelasyon katsayısı 0,72 (p<0,001) ve sınıf içi güvenirlik katsayısı 0,91 (%95 güven aralığı 0,84-0,95) olarak hesaplandı. Madde-toplam puan korelasyonları tüm maddeler için 0,30'un üstündeydi. Kapsam geçerlik indeksi 0,80'in üzerindeydi. Açımlayıcı faktör analizinde dört faktörlü bir yapı sergilendi. Toplam varyansın %74,3'ünü açıklayan yapı doğrulayıcı faktör analizinde doğrulandı. Kadınların, eğitim seviyesi yüksek olanların, sağlık çalışanlarının, hiç sigara içmemiş olanların, arabasında sigara içtirmeyenlerin ölçek puanı daha yüksek bulundu. Ölçek puanı ile katılımcıların yaşı, çocuklarının yaş ortalaması, en küçük çocuğun yaşı ve günlük içilen sigara sayısı arasında negatif yönlü, eğitim düzeyi arasında ise pozitif yönlü anlamlı, düşük düzeyde korelasyon saptandı. Sonuç: Çocukların tütün dumanı maruziyeti ile ilgili ebeveyn algısı ölçeği'nin Türkçe versiyonu güvenilir ve geçerlidir.Aim: The aim of this study is to adapt the Parental Perception of Children's Tobacco Smoke Exposure Scale into Turkish, evaluate its validity and reliability, and determine parental perceptions of children's tobacco smoke exposure and associated sociodemographic factors in Samsun province. Materials and Methods: The aim of this study is to adapt the Parental Perception of Children's Tobacco Smoke Exposure Scale into Turkish, evaluate its validity and reliability, and determine parental perceptions of children's tobacco smoke exposure and associated sociodemographic factors in Samsun province. Results: Four items that did not meet the expected values in the analyzed were removed from the scale. Cronbach's α value for the remaining 19 items was 0.937; the test-retest correlation coefficient was 0.72 (p<0.001) and the intraclass reliability coefficient was 0.91 (95%CI: 0.84-0.95). Item-total score correlations were above 0.30 for all items. The content validity index was above 0.80. An exploratory factor analysis revealed a four-factor structure. The structure, explaining 74.3% of the total variance, was confirmed in the confirmatory factor analysis. Women, those with higher education levels, healthcare workers, non-smokers, and those who did not allow smoking in their cars had higher scale scores. A negative correlation was found between scale scores and participants' age, their children's average age, the age of the youngest child, and the number of cigarettes smoked daily, while a positive correlation was observed with education level. Conclusion: The Turkish version of the parental perception of children's tobacco smoke exposure scale is reliable and valid.