Samsun İlinde Manda Sütü Üretiminin Ekonomik ve Çevresel Açıdan Değerlendirilmesi

Abstract

Sürdürülebilirlik stratejilerinin geliştirilmesinde bir üretim sürecinin ekonomik verilerinin yanında ve çevresel yönden değerlendirecek verilere de sahip olunması kritik öneme sahiptir. Bu nedenle çalışmada, Samsun ilinde manda sütü üreten işletmelerin ekonomik analizini yapılması ile manda sütünün karbon ayak izinin hesaplanması amaçlanmıştır. Araştırma verileri, 2021-2022 yılları üretim döneminde Samsun ilinde ihtisaslaşmış manda yetiştiriciliği yapan 261 adet işletme arasından tabakalı tesadüfi örnekleme yöntemiyle belirlenen ve tesadüfi olarak seçilen 84’ünden anket yoluyla elde edilmiştir. Ayrıca konuyla ilgili daha önce yapılan çalışmaların verileri ile resmi kurum ve kuruluşların kayıtları kullanılmıştır. İnceleme alanındaki işletmeler bir bütün olarak kabul edilmiş, işletmelerin ekonomik özellikleri klasik ekonomik analiz yöntemiyle ortaya konulmuştur. İşletmelerde elde edilen 1 litre manda sütünün karbon ayak izinin hesaplanmasında Ürün Yaşam Döngüsü Analizinden (LCA) yararlanılmıştır. İncelenen işletmelerin varlıkları 6,6 milyon TL’dir. İşletme gelirleri 2740 bin TL, işletme masrafları 1780 bin TL olup, vergi sonrası net işletme gelirleri 909 bin TL’dir. İncelenen işletmelerde işletme başına ortalama 58 baş manda yetiştirilmektedir. Bir mandanın günlük süt verimi ortalama 4,92 litre olup, manda sütü litre fiyatı ortalama 19,3 TL’dir. İnceleme alanında 1 kg manda sütünün karbon ayak izi 3,95 kg/CO2eq olarak hesaplanmıştır. Araştırma sonuçları, manda yetiştiriciliğinde çevreyi de dikkate alan sürdürülebilir stratejilerinin geliştirilmesi ve sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik politika ve düzenlemelerin oluşturulmasına katkıda bulunabilir. Özellikle, çiftliklerdeki manda sütü üretimine odaklanılarak karbon ayak izini azaltmaya yönelik yeni uygulamaların ve teknolojilerin benimsenmesi, sektörün çevresel sürdürülebilirliğini artırabilir.