Müfessirlerin İsrâiliyyâta Yaklaşımları ve İsrâiliyyât’ın Kur’ân Kıssalarının Tefsiriyle İlişkisinin Kapsamı

Abstract

İsrâîliyyât, çoğunlukla Yahudilik ve kısmen de Hıristiyanlıktan İslâm kaynaklarına geçtiği rivayetlerdir. Bu istikamette, Kur’ân’da zikredilmeyen ya da ayrıntılı bir biçimde ele alınmayan bazı konularda Tevrat ve İncil’de birtakım bilgilerin yer aldığı görülmektedir. Bu bilgilerin bir kısmı Kur’ân’a uygun olması hasebiy-le doğru kabul edilmekte, bir kısmı çelişkiler ve Kur’ân’a aykırılıklar içermesi nedeniyle reddedilmekte, bir kısmının da doğruluğunu veya yanlışlığını belirleme imkânı bulunmamaktadır. Ancak bu rivayetlerin ka-bulüne ilişkin tefsir ilmindeki temel prensibin, dinin özüne yani Kur’ân’a aykırılık teşkil etmemek olduğu anlaşılmaktadır. İsrâîlî rivayetler, bazı klasik ve çağdaş hadis ve tefsir kaynaklarında yer almaktadır. Bu rivayetlere ilişkin ilk dönem ve çağdaş müfessirlerin kabul ya da reddetme tutumları da farklılıklar arz etmektedir. Bu çerçevede bazı müfessirler, sözü edilen rivayetlere farklı saiklerle itibar ederken, bazıları da yoğun biçimde eleştirmektedir. Bu kapsamda, ilk dönem müfessirler bahse konu rivayetlere karşı daha ziyade kabul eksenli yaklaşırlarken, çağdaş müfessirlerin eleştirel bakış açısına sahip oldukları dikkat çek-mektedir. Tefsir külliyatındaki isrâîlî rivayetlere karşı yapılan eleştiriler, bir dizi bilimsel çalışmalara da ko-nu olmuştur. Bu bağlamda, sahih rivayetlerin dışında tefsirlere nelerin sokuşturulduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Özellikle Kur’ân kıssalarından söz eden âyetlerin yorumlanmasında pek çok isrâîlî rivayetin tefsirlerde yer aldığı müşahede edilmiştir. Bu rivayetlerin bazılarının ise, hem Kur’ân’a hem de peygam-berlerin ismet sıfatlarına yani günahlardan korunmuş olma vasıflarına aykırılık teşkil ettiği görülmüştür.