Türk Fındık Çeşitlerinin Rapd Markörleri Ve Pomolojik Özelikleri İle Tanımlanarak Çeşitler Arasındaki Akrabalık İlişkilerinin Belirlenmesi

Abstract

TÜRK FINDIK ÇEŞİTLERİNİN RAPD MARKÖRLERİ VE POMOLOJİK ÖZELLİKLERİ İLE TANIMLANARAK ÇEŞİTLER ARASINDAKİ AKRABALIK İLİŞKİLERİNİN BELİRLENMESİ ÖZET Bu çalışmada, Türk fındık çeşitleri ile bazı önemli çeşitlerin klonları RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA) markörleriyle tanımlanmış ve çeşitlerin pomolojik özellikleri incelenmiştir. Ülkemizde yetiştiriciliği yapılan 18 fındık çeşidinden toplam 40 genotip bitkisel materyal olarak kullanılmıştır. RAPD analizlerinde toplam 40 primer kullanılmış ve bunlardan 33 tanesi (%82.5) amplifikasyon oluşturmuştur. Amplifikasyon oluşturan primerlerden 200-2800 bp arasında, 153'ü (%70.18) polimorfik ve 65'i (%29.82) monomorfik olmak üzere, toplam 218 bant elde edilmiştir. Her bir primerden elde edilen bant sayısı 1-15 arasında değişmiş ve incelenen fındık çeşitleri için en iyi polimorfizmi OPU-08 (10 polimorfik bant), OPA-08 (7 polimorfik bant), OPJ-14 (7 polimorfik bant), OPM-11 (7 polimorfik bant), OPA-10 (6 polimorfik bant), OPAD-02 (6 polimorfik bant), OPA-17 (5 polimorfik bant) ve OPU-09 (5 polimorfik bant) primerleri meydana getirmiştir. Net ve tekrarlanabilir 96 polimorfik bant (%44.04) kullanılarak SPSS programında, cluster analizi ile benzerlik indeksleri ve dendogram oluşturulmuştur. İncelenen çeşitlerin tamamı RAPD markörleri ile başarıyla tanımlanmış ve çeşitler arasındaki benzerlik ilişkileri ortaya konulmuştur. RAPD analizleri sonucunda oluşturulan dendogram iki ana gruba ayrılmış, çeşitlerin çoğunluğu birinci ana grupta yer alırken, Kalınkara-01, Kalınkara-02, İncekara ve Mincane çeşitleri ikinci ana grupta yer almıştır. Pomolojik olarak da benzer profiller gösteren çeşit ve klonlar, dendogramda aynı alt gruplarda yer almışlardır. İncelenen çeşitler arasındaki benzerlik oranı 0.472 (Kalınkara-01 - Sivri-01) ile 0.913 (Uzunmusa - Kan) arasında; klonlar arasındaki benzerlik oranı ise 0.860 (Sivri- 01 - Sivri-02) ile 1.000 (Tombul-01 - Tombul-04 - Tombul-09) arasında değişmiştir. Tombul, Palaz, Çakıldak, Kalınkara, Sivri ve Acı fındık çeşitlerinin klonları arasında düşük de olsa bir varyasyonun olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Fındık {Corylus avellana), RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA), çeşit tanımlama, pomoloji, genetik akrabalık11 IDENTIFICATION OF TURKISH HAZELNUT CULTIVARS BY RAPD MARKERS AND POMOLOGICAL PROPERTIES AND DETERMINATION OF RELATIONSHIPS AMONG THE CULTIVARS ABSTRACT In this study, Turkish hazelnut cultivars and clones were identified with RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA) markers and pomological properties. Forty genotypes from 18 Turkish hazelnut cultivars were used as plant material. Forty RAPD primers were screened and 33 (82.5%) of these produced useful amplification. From these primers, totally 218 bands [153 polymorphic (70.18%) and 65 monomorphic (%29.82)] were obtained. Band numbers varied from 1 to 15, and band size varied from 200 to 2800 bp. The best polymorphism obtained from OPU-08 (10 polymorphic bands), OPA-08 (7 polymorphic bands), OPJ-14 (7 polymorphic bands), OPM-11 (7 polymorphic bands), OPA-10 (6 polymorphic bands), OPAD-02 (6 polymorphic bands), OPA-17 (5 polymorphic bands) and OPU-09 (5 polymorphic bands) primers. Clear and reproducible 96 polymorphic bands were used calculating similarity matrix and constructing dendogram with cluster analysis of SPSS software. All of the investigated cultivars were absolutely identified by RAPD markers, and genetic similarity relationships among the hazelnut cultivars were determined. The constructed dendogram was divided two major groups. Although most of the hazelnut cultivars were placed on first group, Kalinkara-01, Kalmkara-02, İncekara and Mincane cultivars were placed on second group. The cultivars and clones with similar pomological profiles were placed on same sub groups at dendogram. Similarities among the hazelnut cultivars varied from 0.472 (Kalinkara-01 - Sivri-01) to 0.913 (Uzunmusa - Kan); and also similarities among the clones varied from 0.860 (Sivri-01 - Sivri-02) to 1.000 (Tombul-01 - Tombul-04 - Tombul-09). Minor variations were determined among the clones of Tombul, Palaz, Çakıldak, Kalınkara, Sivri and Acı cultivars. Key Words: Hazelnut (Corylus avellana), RAPD (Random Amplified Polymorphic DNA), cultivars identification, pomology, genetic relationships