Ebeveynlerin Sağlık Okuryazarlık Düzeyleri İle Çocukluk Çağı Aşılarına Yönelik Tutumları Arasındaki İlişki

Abstract

Amaç: Bu araştırma, Bafra İlçesi Aile Sağlığı Merkezi'ne kayıtlı ebeveynlerin sağlık okuryazarlık düzeylerinin, çocukluk dönemi aşılarına yönelik tutum ve davranışlarıyla ilişkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Materyal ve Metod: Bu araştırma tanımlayıcı ilişki arayıcı türdedir. Araştırma 01.01.2024-31.03.2024 tarihleri arasında Samsun ili Bafra ilçesi aile sağlığı merkezlerine kayıtlı 12 ay-13 yaş arası çocuğu bulunan çalışmaya katılmada gönüllü, zihinsel engeli bulunmayan 160 ebeveyn araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Araştırmanın verileri, Kişisel Bilgi Formu, Sağlık okuryazarlık ölçeği (kısa form), Çocukluk Çağı Aşıları Hakkında Ebeveyn Tutumları Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 26.0 paket programında analiz edilmiştir. Araştırmanın yürütülebilmesi için etik kurul izni, kurum izni ve çalışma kapsamındaki katılımcılardan sözlü onamları alınmıştır. Bulgular: Katılımcıların sağlık okuryazarlık düzeyinin ortalama 2,97±0,51 olduğu ve yaş ortalamalarının 37,12±7,77 olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların %46,3'ü 30-39 yaş arasında yer almaktadır ve ebeveynlerin büyük çoğunluğunun eğitim durumu yükseköğretim düzeyindedir. Zorunlu aşılama programlarıyla ilgili görüşlere bakıldığında ise, katılımcıların %80,0'sı bu tür programların olmasını desteklerken, %20,0'si buna karşı çıkmıştır. Çocuk sağlığı ve aşıları konusunda ebeveynlerin birlikte karar verme durumları ile aşı tereddüttü arasında istatistiksel bir ilişki olduğu bulunmuştur (p<0,05). Ebeveynlerin sağlık okuryazarlığı artıkça çocukluk çağı aşılarına yönelik davranış puanları arasında olumlu yönde düşük düzeyde negatif ilişki bulunmuştur (β=-0,25, p<0,05). Sonuç: Çalışma, katılımcıların sağlık okuryazarlık düzeyinin düşük seviyede olduğunu göstermektedir. Bu çalışma, sağlık okuryazarlığına yönelik farkındalık oluşturulmasının, toplum sağlığını iyileştirme noktasında önemli bir adım olduğunu ortaya koymaktadır. Sağlık okuryazarlığının artırılmasının, özellikle çocukluk dönemi aşılarına yönelik tutumları olumlu yönde etkilediğini göstermektedir.Aim: This research aims to examine the relationship between the health literacy levels of parents registered at Bafra District Family Health Center and their attitudes and behaviors towards childhood vaccines. Material and Method: This research is of a descriptive, relationship-seeking type. The study analyzed how parents' health literacy level plays a role in their decision-making process regarding their children's vaccinations. The study group consisted of 160 parents who volunteered to participate in the study and had children aged between 12 months and 13 years who were registered to the family health centers in Bafra district of Samsun province between 01.01.2024 and 31.03.2024, and who did not have mental disabilities. The data of the study were collected using the Personal Information Form, Health Literacy Scale (short form), and Parental Attitudes About Childhood Vaccines Scale. The data obtained from the research were analyzed in the SPSS 26.0 package program. In order to conduct the research, ethics committee permission, institutional permission and verbal consent were obtained from the participants in the study. Results: It was determined that the average health literacy level of the participants was 2.97±0.51 and their average age was 37.12±7.77. 46.3% of the participants are between the ages of 30-39 and the education level of the majority of the parents is at higher education level. When looking at opinions about compulsory vaccination programs, 80.0% of the participants supported such programs, while 20.0% were against it. It was found that there is a statistical relationship between parents' joint decision-making regarding child health and vaccinations and vaccine hesitancy (p<0.05). As parents' health literacy increased, a positive and low-negative relationship was found between behavior scores towards childhood vaccinations (β=-0.25, p<0.05). Conclusion: The study shows that the health literacy level of the participants is low. This study reveals that raising awareness about health literacy is an important step in improving public health. It reveals that increasing health literacy positively affects attitudes, especially towards childhood vaccines.