Özel Eğitim Öğretmenlerinin Erken Çocukluk Dönemine İlişkin Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi

Abstract

Erken çocukluk özel eğitimi (EÇÖE), gelişimsel yetersizlik riski taşıyan çocuklara yönelik bireyselleştirilmiş ve bütüncül destek sunmayı amaçlayan kritik bir müdahale alanıdır. Bu sürecin etkinliği, büyük ölçüde uygulayıcı konumundaki öğretmenlerin bilgi, tutum ve farkındalık düzeyine bağlıdır. Ancak mevcut literatür, öğretmenlerin erken müdahale, bireyselleştirilmiş planlama ve aile katılımı gibi temel EÇÖE bileşenlerine dair sınırlı farkındalığa sahip olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada, özel eğitim öğretmenlerinin erken çocukluk özel eğitimine yönelik farkındalık düzeyleri belirlenmiş ve çeşitli demografik değişkenlere göre analiz edilmiştir. Betimsel tarama modeline göre yürütülen bu araştırma, Samsun ilinde görev yapan özel eğitim öğretmenleri ile gerçekleştirilmiş ve 432 öğretmenden veri toplanmıştır. Veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen ve altı faktörden oluşan Erken Çocukluk Özel Eğitimi Farkındalık Ölçeği ile toplanmıştır. Bu bulgular, ölçeğin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir. Araştırma bulgularına göre öğretmenlerin genel farkındalık düzeylerinin yüksek olduğu; en yüksek ortalamanın Bireyselleştirilmiş Eğitim Planlama ve İş Birliği boyutunda, en düşük ortalamanın ise EÇÖE Algısı ve Bilimsel Yaklaşım boyutunda olduğu belirlenmiştir. Araştırmada demografik değişkenler incelendiğinde, bu değişkenlere göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Katılımcıların büyük bölümü EÇÖE'nin önemini kavradığını ifade etmiş; ancak uygulamaya dönük stratejilerde desteğe ihtiyaç duyduklarını belirtmiştir. Bu sonuçlar, öğretmen yetiştirme ve hizmet içi eğitim süreçlerinde erken çocukluk özel eğitimine ilişkin yapılandırılmış, uygulamaya dönük programların geliştirilmesinin gerekliliğine işaret etmektedir.Early Childhood Special Education (ECSE) is a critical intervention field that aims to provide individualized and holistic support to children at risk for developmental disabilities. The effectiveness of this process largely depends on the knowledge, attitudes, and awareness levels of teachers who are in the position of practitioners. However, the existing literature shows that teachers have limited awareness regarding the fundamental components of ECSE such as early intervention, individualized planning, and family involvement. In this study, the awareness levels of special education teachers towards early childhood special education were determined and analyzed according to various demographic variables. Conducted according to the descriptive survey model, this research was carried out with special education teachers working in the province of Samsun, and data were collected from 432 teachers. The data were collected using the Early Childhood Special Education Awareness Scale, which was developed by the researcher and consists of six factors. These findings indicate that the scale is a valid and reliable measurement tool. According to the research findings, teachers' general awareness levels were found to be high; the highest average was identified in the dimension of Individualized Educational Planning and Collaboration, while the lowest average was found in the dimension of Perception of ECSE and Scientific Approach. When demographic variables were examined, no significant difference was found according to these variables. The majority of the participants stated that they grasp the importance of ECSE; however, they indicated a need for support regarding implementation strategies. These results point to the necessity of developing structured, practice-oriented programs on early childhood special education in teacher training and in-service education processes.