Suriyeli Kadınlara Uygulanan Hemşire Navigasyon Programının Meme Kanseri Tarama Davranışlarına Yönelik Sağlık İnançları, Mamografi Öz Etkililikleri ve Meme Kanseri Korkuları Üzerine Etkisi

Abstract

Bu araştırma, Suriyeli kadınlara uygulanan hemşire navigasyon programının meme kanseri tarama davranışlarına yönelik sağlık inançları, mamografi öz-etkililikleri ve meme kanseri korkuları üzerine etkisini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Tek kör randomize ön test-son test kontrol gruplu deneysel araştırma ilkelerine uygun olarak gerçekleştirilen bu araştırma İstanbul ili Sultanbeyli ilçesinde 75 deney ve 75 kontrol grubu olmak üzere toplam 150 Suriyeli kadın ile Haziran- Ekim 2021 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmanın verileri; Tanıtıcı Bilgi Formu, Sağlık İnanç Modeli Ölçeği, Mamografi Öz-Etkililik Ölçeği, Champion Meme Kanseri Korku Ölçeği, Kendi Kendine Meme Muayenesi Kontrol Listesi Formu, Eğitim Sonrası Tarama Davranışı İzlem Formu, Kendi Kendine Meme Muayenesi Takvimi ve Telefon Görüşme Formu ile toplanmıştır. Araştırma için gerekli olan etik kurul izni ve kurum izinleri alınmıştır. Araştırma verileri SPSS programı ile değerlendirilirken; yüzdelik, ortalama, standart sapma ve ortanca, Ki-kare, Fisher's Exact, McNemar testi, Wilcoxon, Cochran's Q testi, Friedman testi, Mann-Whitney U ve Bağımsız iki örnek t testi kullanılmıştır. Ararştımanın NCT049663770 numarası ile Clinical Trials kaydı bulunmaktadır. Deney grubunun yaş ortalaması 48.97±5.8 yıl ve %90.7'si evli olarak belirlenmiştir. Son testlere göre deney ve kontrol grupları arasında mamografi çektirme puanlarında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık görülmektedir (p<0.001). Deney grubundaki kadınların Sağlık İnanç Modeli Ölçeği duyarlılık algısı alt boyutu girişim sonrası ortanca puanı, girişim öncesine göre artmıştır. Duyarlılık algısı alt boyutunda meydana gelen bu artışın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir (p<0.001). Deney grubundaki Suriyeli kadınlara uygulanan Sağlık İnanç Modeline göre Hemşire Navigasyon Programı sonrası kadınların Mamografi Öz-Etkililik Ölçeği ön test ve son test toplam puan ortancalarının istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir (p<0.001). Deney grubunda kadınların Meme Kanseri Korku Ölçeği girişim sonrası ortanca puanı girişim öncesi ortanca puanına göre düşmüştür ve bu düşüş istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.001). Çalışma sonuçları doğrultusunda Sağlık İnanç Modeline göre uygulanan Hemşire Navigasyon Programının, Suriyeli kadınların meme kanseri tarama davranışlarına yönelik sağlık inançları, mamografi öz-etkililikleri ve bilgi düzeylerini artırdığı, meme kanseri korkularını da azalttığı belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Erken Tanı, Mamografi, Meme Kanseri Korkusu, Navigasyon, Sağlık İnanç Modeli, SuriyeliThis study was conducted to determine the effect of the nurse navigation program applied to Syrian women on their health beliefs about breast cancer screening behaviors, their mammography self-efficacy and breast cancer fears. This research, which was carried out in accordance with the experimental research principles with a single-blind randomized pre-test-post-test control group, was conducted between June and October 2021 with a total of 150 Syrian women, 75 in the experimental group and 75 in the control group, in Sultanbeyli district of Istanbul. As data collection tools; 'Descriptive Questionnaire', 'Health Belief Model Scale', 'Mammography Self-Efficacy Scale', 'Champion Breast Cancer Fear Scale', 'Breast Self-Examination Checklist Form', 'Post-Training Screening Behavior Follow-Up Form', 'Breast Self-Examination Schedule' and 'Telephone Interview Form' were used. Ethics committee permission and institutional permissions required for the research were obtained. While evaluating the research data with the SPSS program; percentile, mean, standard deviation and median, Chi-square, Fisher's Exact, McNemar test, Wilcoxon, Cochran's Q test, Friedman test, Mann-Whitney U and Independent two-sample t-test were used. The study has a Clinical Trials registry with the number NCT049663770. The mean age of the experimental group was 48.97±5.8 years and 90.7% of them were married. According to the post-tests, there is a statistically significant difference in mammography scores between the experimental and control groups (p<0.001). The median score of the perception of sensitivity sub-dimension of the Health Belief Model Scale after the intervention increased compared to the pre-intervention. It was determined that this increase in the sensitivity perception sub-dimension was statistically significant (p<0.001). After the application of the Nurse Navigation Program according to the Health Belief Model to the Syrian women in the experimental group, a statistically significant difference was found between the total median scores of the women's Mammography Self-Efficacy Scale pre-test and post-test (p<0.001). In the experimental group, the post-intervention median score of the women on the Breast Cancer Fear Scale decreased compared to the pre-intervention median score, and this decrease was statistically significant (p<0.001). In line with the results of the study, it was determined that the Nurse Navigation Program applied according to the Health Belief Model increased the beliefs, mammography self-efficacy and knowledge levels of Syrian women about breast cancer screening behaviors, and decreased their fear of breast cancer. Keywords: Early Diagnosis, Mammography, Fear of Breast Cancer, Navigation, Health Belief Model, Syrian