Kızılırmak Deltasında Yetişen Bazı Sucul Bitkilerin Ağır Metal Biriktirme Özelliklerinin Araştırılması ve Deltadaki Sulak Alanların Kirililik Haritasının Çıkarılması

Abstract

Bu çalışmada, Kızılırmak Deltasının Balık Gölü, Uzun Göl, Çernek Gölü ve bu gölleri besleyen akarsulardan rastgele örnekleme yöntemine göre belirlenen noktalardan mevsimlere bağlı olarak su, bitki ve sediment örnekleri toplanarak analiz edilmiştir. Alınan su örneklerinin pH, İletkenlik ve suda çözünmüş oksijen değerleri ölçülmüştür. Ağır metal analizleri sırasında su örnekleri doğrudan analiz edilirken, bitki örneklerine mikrodalga çözünürleştirme yöntemi, sediment örneklerine kral suyunda bekletme yöntemi uygulanmıştır. Bitki (Hydrocharis morsus ranae, Myriophyllum verticillatum, Typha latifolia, Juncus acutus, Nympaea alba, Potamogeton gramineus ve Cynanchum acutum subsp. acutum) ve sediment örneklerinin Fe, Mn, Ni, Co, Zn, Cu ve Pb içerikleri A-AAS kullanılarak analiz edilmiştir.Su örneklerinde pH (10,65-7,66), iletkenlik (13730 µs cm-1- 603 µs cm-1) ve çözünmüş oksijen değerleri (14,92 mg L-1-4,52 mg L-1) arasında gözlenmiştir. Su örneklerinde ise ağır metal derişimleri oldukça düşük seviyede bulunmuştur. Hydrocharis morsus ranae bitkisinde (Fe derişimi 11986±340,43 mg kg-1), Myriophyllum verticillatum bitkisinde (Fe derişimi 39491,73±1115,05 mg kg-1, Mn derişimi 13000,80±372,36 mg kg-1) ve Typha latifolia bitkisinde (Fe derişimi 14125,37±389,59 mg kg-1) seviyesinde birikim görülmüştür. İncelenen tüm sediment örneklerinde ağır metal birikiminin en yüksek ve en düşük değerleri sırasıyla Fe (697,74±38,48 mg kg-1 - 194,25±11,50 mg kg-1> Mn (306,75±8,60 mg kg-1 - Ni (316,75±1,23 mg kg-1 - Zn (121,75±1,43 mg kg-1 - Cu (68,14±4,83 mg kg-1 - Pb 34,43± 4,06 mg kg-1- Co (30,22±2,70 mg kg-1 -In this study, randomly sampled water, plant and sediment samples from Balık lake, Uzun lake, Çernek lake and the streams feeding these lakes in Kızılırmak delta were analyzed in different seasons. pH, dissolved oxygen and conductivity values in water samples were regularly measured. In the analysis of heavy metals, the water samples were analyzed directly. The microwave dissolution technique and aqua regia technique were applied to plant and sediment samples respectively. Fe, Mn, Ni, Co, Zn, Cu and Pb content of the plant (Hydrocharis morsus ranae, Myriophyllum verticillatum, Typha latifolia, Juncus acutus, Nympaea alba, potamogeton gramineus ve Cynanchum acutum subsp. acutum) and sediment samples were analyzed by using FAAS.For water samples, the measured maximum and minimum pH values were found as (10,65-7,66), conductivities were found as (13730 µs cm-1- 603 µs cm-1) and dissolved oxygen levels were found as (14,92 mg L-1- 4,52 mg L-1). Heavy metal levels were very low in water samples. Fe and Mn concentrations were found as (Fe,11986±340,43 mg kg-1) in Hydrocharis morsus ranae, (Fe,39491,73±1115,05 mg kg-1, Mn,13000,80±372,36 mg kg-1) in Myriophyllum verticillatum and (Fe, 14125,37±389,59 mg kg-1) in Typha latifolia. In the analysed sediment samples, the order of the observed highest and lowest heavy metal accumulation were found as Fe (697,74±38,48 mg kg-1 - 194,25±11,50 mg kg-1) > Mn (306,75±8,60 mg kg-1 - < LOD) >Ni (316,75±1,23 mg kg-1 - < LOD) >Zn (121,75±1,43 mg kg-1 - < LOD) > Cu (68,14±4,83 mg kg-1 - < LOD) > Pb 34,43± 4,06 mg kg-1- < LOD) > Co (30,22±2,70 mg kg-1 - < LOD).The most important sources of the observed pollution is likely to originate from the household wastes of the settlement around wetlands, poor quality fuels used for heating purposes, abandoned fishing nets, the heavy metal-containing materials of bird hunters and fertilizers and pesticides used for pests in agriculture. As a result, urgent action should be taken to prevent further contamination of the monitored lakes and adverse effect to the natural life.