Mezhepler Tarihi Literatüründe Hüseyin Bin Neccâr ve Neccâriyye

Abstract

Mezheplerin oluşumuna psikososyal, politik ve görüş ayrılığı gibi pek çok etken zemin hazırlamıştır. Aynı zamanda dini farklılaşmanın ürünü olan mezhepler içinde geliştikleri ortamın da izlerini taşırlar. Bu durum mezhepler açısından önemlidir. Zira mezhepler, kurucuların ve ilk mensupların görüşleri etrafında şekillenir; geniş bir topluluk tarafından sahiplenildiği ölçüde de varlığını sürdürür. Varlığını sürdüren fakat kendisine akademik düzeyde yeterli ilgi bulamayan bir mezhep olan Neccâriyye bu anlamda dikkatimizi çekmiş ve araştırmamızın konusu olmuştur. Araştırabildiğimiz kadarı ile tezimiz, Neccâriyye mezhebini akademik se-viyede müstakil olarak inceleyen ilk araştırmadır. Bu araştırmada Neccâriyye mez-hebinin müstakil bir mezhep olup olmadığı sorusuna cevap aranmıştır. Bu bağlamda araştırmamızın amacı; ilk dönem İslam dünyasında ortaya çıkan gruplardan Neccâriyye mezhebinin siyasi ve dini ihtilaflara bakışını, düşünce ve görüşlerini yan-sıtmak olmuştur. Neccâriyye mezhebinin lideri Hüseyin b. Muhammed en-Neccâr'ın hayatı, şahsiyeti, görüşleri ve etkileşim içinde olduğu isimler araştırılmıştır. Neccâriyye mezhebinin teşekkül süreci, alt grupları, iman, kader, sıfatlar, halku'l-Kur'ân, ru'yetullah gibi konulardaki görüşleri diğer mezheplerle mukayeseli şekilde tahlil edilmiştir. Bu bağlamda mezhebin bazı konularda kendine has, orijinal görüşlere sahip olduğu tespit edilmiştir. Araştırmamızda Mezhepler Tarihi'nin hem hicri II. ve VII. asırlar arası ana ve tali kaynaklarından hem de modern dönem eserlerinden yararlanılmıştır. Sonuç kıs-mında genel bir değerlendirmede bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Hüseyin b. Neccâr, Neccâriyye, Neccâr, mezhep, ru'yetullah.Various political and psycho-social factors on the one hand and difference of opinions on the other contributed to the emergence of the sects. Sects, which, at the same time, are the products of religious differentiation, bear the stamp of the age in which they flourished. This is important for the sects in that they took shape by following the ideas of founding figures. If they were accepted by the majority they would survive. That there is not enough academic informatin about the Najjariyya attracted our attention. To the best of my knowledge, our study is the first academic study on the Najjariyya. The question of whether Najjariyya is a seperate sect is the main problem of this thesis. The aim of this study is to deal with the political and religious ideas of Najjariyya, which is one of the earliest sects to emerge in the Islamic World, The life, personality, friends and ideas of the founder of Najjariyya are analysed. Formative period of Najjariyya, its sub-sects, their ideas on the issue of belief, predestination, creation of Qur'an, attributes of God, beatific vision of God are comparatively discussed. In this context evident that this sect has some unique ideas. In this study, we relied on the sources of II. and VII. centuries of hijra on the one hand and modern sources on the other. In the conclusion, general assessment is given. Key Words: Husain b. Najjar, Najjariyya, Najjar, sect, beatific vision of God.