Elektrikli Bisiklet Paylaşım ve Şarj İstasyonları İçin Cbs Tabanlı Çok Kriterli Karar Verme Uygulaması

Abstract

Günümüzde gelişen ve buna bağlı olarak nüfus yoğunlukları artan kentlerde birçok problem gözlemlenmektedir. Çevresel problemler ve ulaşım problemleri ilk karşımıza çıkanlardandır. Kentlerin planlı bir şekilde gelişmesi ile birçok sorunun önüne geçilebilirken, başlıca çevresel sorunlardan olan karbon salınımının azaltılması için başka planlamalar gerekmektedir. Karbon salınımının pek çok kaynağı vardır; enerji üretimi, sanayi, ulaşım ve konutlarda kullanım başlıca kaynaklarındandır. Enerji üretiminde karbon salınımının azaltılması için dünya genelinde yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelimin arttığı bilinmektedir. Bunun yanı sıra diğer baskın karbon salınım kaynaklarından biri olan ulaşımda da elektrikli araçların yaygınlaştığı gözlemlenmektedir. Dünya genelinde belli bölgelerde yaygın kullanıma sahip olan bisikletler motorlu araç kullanımını azaltılması için önemli bir alternatiftir. 1960'lı yıllarda Hollanda görülen bisiklet paylaşım sistemleri ise günümüzde de yaygın olarak kullanılmakta ve elektrikli bisikletlerle daha da yaygınlaşmaktadır. Elektrikli bisiklet paylaşım sistemlerinin kent içi ulaşımda önemli bir rol üstleneceği öngörülmektedir. Bu tez çalışmasında, Samsun İli, İlkadım ilçesinde elektrikli bisikletler için paylaşım ve şarj istasyonlarının en uygun yerleri belirlenmeye çalışılmıştır. Öncelikle, literatür araştırması ve uzaman görüşlerine bağlı olarak İlkadım ilçesi özelinde paylaşım ve şarj istasyonlarının konumlarını etkileyecek kriterler belirlenmiştir. Belirlenen kriterlere ait veriler temin edilmiş ve Coğrafiye Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımı ile kriter haritaları oluşturulmuştur. Kriterler, görece yeni bir Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemi olan Best Worst Method (BWM) ile ağırlıklandırılmıştır. CBS yardımı ile ağırlıklı kriter katmanları birlikte değerlendirilmiş ve elektrikli bisiklet paylaşım ve şarj istasyonları için en uygun yerler belirlenmeye çalışılmış ve çalışma alanı için 24 istasyon yeri önerisi getirtilmiştir. Anahtar kelimeler: Elektrikli bisiklet paylaşım ve şarj, Çok Kriterli Karar Verme, Coğrafiye Bilgi Sistemleri, Best Worst MethodNowadays, many problems are observed in the cities that are developing and the population densities are increasing accordingly. Environmental problems and transportation problems are among the first to come up. While many problems can be prevented by the planned development of cities, other plans are required to reduce carbon emissions. There are many sources of carbon emissions; energy production, industry, transportation and use in housing are the main sources. In order to reduce carbon emissions in energy production, it is known that the tendency towards renewable energy sources is increasing worldwide. In addition, it is observed that electric vehicles are becoming widespread in transportation, which is one of the other dominant carbon emission sources. Bicycles, which are widely used in certain regions around the world, are an important alternative to reduce the use of motor vehicles. Bicycle sharing systems, which were seen in the Netherlands in the 1960s, are still widely used today and are becoming more common with electric bicycles. It is predicted that electric bike sharing systems will play an important role in urban transportation. In this thesis study, the most suitable sites of sharing and charging stations for electric bicycles were tried to be determined in Ilkadım district of Samsun province. First of all, depending on the literature research and expert opinions, the criteria that will affect the locations of the sharing and charging stations in Ilkadım district have been determined. Data belonging to the determined criteria were obtained and criteria maps were created with Geographical Information Systems (GIS) software. The criteria are weighted with the Best Worst Method (BWM), a relatively new Multi-Criteria Decision Making (MCDM) method. With the help of GIS, weighted criteria layers were evaluated together and the most suitable places for electric bike sharing and charging stations were tried to be determined and 24 station locations were suggested for the study area. Keywords : Electric bicycle sharing and charging, Multi-criteria decision making, Geographical Information Systems, Best Worst Method