Kültürel Mirasın Aktarımında Müzelerin İşlevselliği (Samsun Örneği)

Abstract

Kültürel miras gerek somut gerek somut olmayan kültürel varlıkları ile insanlığın, milletlerin ve toplulukların geçmişinin hafızası, geleceğinin teminatıdır. Müzeler geçmiş, bugün ve gelecek arasındaki bu anlamlı bağı kurarak kültürel mirasın yaşatılmasını ve kuşaklarca aktarılmasını amaç edinip geleneksel işlevlerinin yanı sıra yenilikçi yaklaşımlarla toplumu şekillendiren, sorumluluklar üstlenen kalıcı kurumlardır. Bu çalışma kapsamında kültürel mirası oluşturan, toplumları birbirine bağlayan kültür unsurları, küresel ve ulusal çapta kültürel mirası tanıma ve koruma çalışmaları, doğal bir aktarım mekânı olan müzelerin tarihi ve bugünü hakkında alan yazınından bilgiler verilip Samsun örneğinde, müzelerin koruyup sergilediği kültürel miras varlıklarının genç ziyaretçileriyle etkileşiminin araştırılması amaçlanmıştır. Çağdaş müzecilik bağlamında artık geçmişi, hikâyesiyle; nesneyi, değeriyle ön plana çıkaran müzelerin toplum temelli hedefleriyle yenilikçi yaklaşımlarıyla ziyaretçilerine eğitim ve eğlence ortamları sağlayıp ziyaretçilerinde kültürel miras ve aktarım bilinci oluşturma durumunun Samsun müzelerindeki yansımaları değerlendirilmiştir. Samsun müzelerinin kültürel mirası koruma, tanıtma işlevlerinin yanı sıra kültürel mirası yaşatma ve bu mirası genç kuşaklarca geleceğe aktarma doğrultusunda gerçekleştirdiği faaliyetleri ve ortaöğretim öğrencileri üzerindeki etkileri anket yoluyla tespit edilmeye çalışılmıştır. Nitel ve nicel analiz yöntemlerini bir araya toplayan Maxqda programı ile veriler analiz edilip erişilen bulgular yorumlanmıştır. Bu çalışma sonucunda Samsun müzelerinin şehrin uygarlık tarihi ve ulusal tarihi zenginliklerine dair öğrencilerde sağlam bir kültürel miras bilinci oluşturduğu, koleksiyon ve sergileriyle okul öğrenmelerine uyumlu etkinlikler gerçekleştirdiği, çağdaş stratejilerle yeniliklere açık yaklaşımlar sergileyip toplumsal, sosyal, eğlence ve eğitimsel işlevlerine dair sorumluluklarını artırdığı, bu bağlamda okul-müze iş birliğiyle öğrenciler için müzelerin merak uyandırıcı, keyifli ve özyönelimli öğrenme ortamları olmasını sağlamaya çalıştığı belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Kültür, Kültürel miras, Geçmişle bağlantı, Aktarım, Eğitim.

Cultural heritage, with both tangible and intangible cultural assets, is the memory of humanity, nations, and communities' past and the guarantee of their future. Museums aim to preserve cultural heritage and transfer it through generations by establishing a meaningful connection between the past, present, and future, shaping society, taking on responsibilities, and being enduring institutions with traditional functions as well as innovative approaches. Within the scope of this study, information from the field literature is provided about cultural elements that make up cultural heritage, connect societies, recognition, and protection efforts on a global and national scale for cultural heritage, the history and present of museums as natural transmission spaces, with a focus on research on the interaction of cultural heritage assets preserved and exhibited by museums in Samsun with young visitors. In the context of contemporary museology, the reflections of the innovative approaches of museums that now highlight objects with their stories, values, and community-based goals, providing educational and entertaining environments to their visitors and fostering a sense of cultural heritage and transmission consciousness in visitors were evaluated in the context of Samsun museums. The activities of Samsun museums in preserving, promoting cultural heritage, as well as keeping it alive and transferring it to the future generations, and their impact on high school students were attempted to be determined through a survey. The data were analyzed using a combination of qualitative and quantitative analysis methods with the Maxqda program, and the findings were interpreted. As a result of this study, it was determined that Samsun museums instill a strong cultural heritage consciousness in students regarding the city's civilization history and national historical richness, conduct activities that are compatible with school learning through their collections and exhibitions, exhibit open approaches to innovations with contemporary strategies and increase their responsibilities towards societal, social, entertainment, and educational functions, and strive to make museums intriguing, enjoyable, and self-directed learning environments for students through school-museum cooperation. Keywords: Culture, Cultural heritage, Connection with the pass, Transfer, Education.