Elit Judo ve Taekwondo Sporcularının Kronotip Özellikleri İle Yorgunluk Seviyeleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Bu çalışma, judo ve taekwondo sporuyla uğraşan elit sporcuların kronotip özellikleri ile yorgunluk seviyeleri arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamıştır. Çalışmaya 141 judocu ve 155 taekwondocu gönüllü olarak katılmıştır. Araştırmada, Horne ve Ostberg tarafından geliştirilen 'insan sirkadiyen ritminde sabahçıl ve akşamcıl tipleri belirlemede kendi kendini değerlendirme anketi', Krupp ve ark. tarafından geliştirilen 'Yorgunluk Şiddet Ölçeği (FSS)', ve Vercoulen tarafından oluşturulan, 'Checklıst Indıvıdual Strength (CIS)' anket formu kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizlerinde tanımlayıcı istatistikler, ki kare, Spearman's, Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis testleri kullanılmıştır. Judo ve taekwondo sporcularının kronotip puan ortalamaları ile FSS yorgunluk ölçeği ve CIS yorgunluk ölçeği (yorgunluğun subjektif hissedilmesi, konsantrasyon, fiziksel aktivite alt boyut) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir (p>0,05). Sadece Taekwondo sporcularının kronotip ile CIS yorgunluk ölçeği motivasyon alt boyutu arasında negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir (p<0,05). Tüm sporcuların kronotip puan ortalamaları ile FSS yorgunluk ölçeği ve CIS yorgunluk ölçeği (konsantrasyon, fiziksel aktivite alt boyut) puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir (p>0,05). Ancak kronotip ile CIS yorgunluk ölçeği alt boyutlarından yorgunluğun subjektif hissedilmesi ve motivasyon alt boyut puanları arasında negatif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir (p<0,05). Branş değişkenine göre kronotip, FSS yorgunluk ve CIS Yorgunluk ölçek puan ortalamalarının karşılaştırıldığında kronotip ve CIS yorgunluk ölçeği alt boyutlarından motivasyon alt boyut puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmemiştir (p>0,05). Ancak FSS yorgunluk ölçeği ve CIS yorgunluk ölçeği alt boyutlarından yorgunluğun subjektif hissedilmesi, konsantrasyon ve fiziksel aktivite alt boyut puanlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir. (p<0,05). Sonuç olarak, judo ve taekwondo sporcuları arasında kronotip özellikleri ile genel yorgunluk düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Taekwondo sporcularında motivasyon dışındaki yorgunluk alt boyutlarında kronotip ile ilişkili belirgin farklılıklar bulunmuştur. Bu bulgular, sporcuların kronotip özelliklerinin ve yorgunluk algılarının spor performansı üzerindeki etkilerini anlamak için önemli bir adım olabilir.This research aims to examine the relationship between chronotype characteristics and fatigue levels among elite athletes practicing judo and taekwondo. 141 judokas and 155 taekwondokas attended to the study voluntarily. In the research, 'self questionnaire to determine morning and evening types in human circadian rhythm' developed by Horne and Ostberg, 'Fatigue Severity Scale (FSS)' developed by Krupp and ark. and 'Checklist Individual Strength (CIS)' questionnaire types were used. In the given statistical analyses identifier statistics such as, chi square, Spearman's, Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis tests were utilized. No significant statistical relation (p>0,05) was detected between average chronotype scores of judokas and taekwondokas with scores of FSS and CSS fatigue scale (subjective fatigue perception, concentration, physical activity subscales). Only a negative correlation (p<0,05) was detected between chronotypes of taekwondokas and motivation subscale of CIS fatigue scale. No significant statistical relation (p>0,05) was found between the average score of whole athletes and FSS CIS (concentration, subscale of physical activity) fatigue scales. However, a negative relation (p<0,05) was found between chronotype and subjective fatigue perception, CIS fatigue scale and subscale scores of motivation. When chronotype and average scores of FSS/CIS fatigue scales were compared according to sport branches, no significant differences (p>0,05) were found between chronotype and average score of subscale motivation of CIS fatigue scale. But a significant difference (p<0,05) was found in subjective perception of fatigue from subscales of FSS/CIS fatigue scales, concentration and physical activity. In conclusion, among judokas and taekwondokas no significant correlation was found between chronotypes and general fatigue levels. Some remarkable differences were detected related with chronotype in subscales of fatigue levels of taekwondokas except from motivation. These results are important to understand the effects of chronotype features and fatigue perception of athletes on their sport performance.