Okulöncesi Dönemde Çocuğu Olan Annelerde Ebeveyn Tükenmişliği Öncüllerinin İncelenmesi

Abstract

Ebeveynlik çoğu kültürde ve toplumda hayata; neşe, anlam ve tatmin katma gibi olumlu çıktılarla ilişkilendirilmiş olsa da aynı zamanda önemli bir stres kaynağıdır. Ebeveyn tükenmişliği, ebeveyn olmanın ortaya çıkardığı stres faktörlerine sürekli olarak maruz kalan ebeveynlerde ortaya çıkan spesifik bir sendrom olarak tanımlanmaktadır. Ebeveyn tükenmişliği, ebeveynlerin psikolojik iyi olma halinden uyku bozukluklarına uzanan geniş bir yelpazede ebeveynin kendi hayatına negatif etkide bulunma gücü bulunabilmekle birlikte bu sendromun sadece ebeveyne değil ebeveynin partneriyle yaşadığı ilişkide ve çocuğu üzerinde de önemli sorunlar ortaya çıkarabileceğine işaret eden bulgular mevcuttur. Bu tez çalışmasının temel amacı okul öncesi dönemde (3-6 yaş) çocuğu olan annelerin ebeveyn tükenmişliğini belirleyen öncüllerin belirlenmesidir. Çevrimiçi anketlerden yararlanılarak ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilen bu çalışma, kartopu örnekleme yöntemiyle ulaşılan 289 anne üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada araştırmacıların hazırladığı Demografik Bilgi Formu, Ebeveyn Tükenmişliği Değerlendirmesi (Arikan, Üstündağ-Budak, Akgün, Mikoljczak, ve Roskam, 2020), Birlikte Ebeveynlik Ölçeği (Özdemir, Sağkal, Engin, Şakiroğlu ve Çevik, 2021), Berkeley Ebeveyn Öz Yeterliği Ölçeği (Yıldız, Şahin, Haktanır ve Holloway, 2021) ve Ekonomik Güçlük İndeksinden (Ergül-Topçu ve Güre, 2021) veriler toplanmıştır. Yapılan analiz sonucunda demografik değişkenlerden; annenin eğitim düzeyi, çocuk sayısı ve parasal endişeler ebeveyn tükenmişliğini pozitif yönde çocuk yaşının ise ebeveyn tükenmişliğini negatif yönde yordadığı görülmüştür. Analize dahil edilen diğer değişkenler incelendiğinde ise ebeveyn öz yeterliği, birlikte ebeveynlik ve evlilik mutluluğunun ebeveyn tükenmişliğini negatif yönde yordadığı belirlenmiştir. Elde edilen bulgular ilgili alanyazın kapsamında tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Although parenting is associated with positive outcomes such as adding joy, meaning and satisfaction to life in most cultures and societies, it is also an important source of stress. Parental burnout is defined as a specific syndrome that occurs in parents who are constantly exposed to the stress factors caused by being a parent. Despite parental burnout can have a negative impact on the parent's own life in a wide range from the psychological well-being of the parents to sleep disorders, there are findings indicating that this syndrome may cause significant problems not only in the parent but also in the relationship of the parent with their partner and on the child. The main purpose of this thesis study is to determine the antecedents that determine the parental burnout of mothers who have children in the preschool period (3-6 years old). This study, which was carried out in the relational screening model by using online questionnaires, was carried out on 289 mothers who were reached by the snowball sampling method. Data were collected from the Demographic Information Form prepared by the researchers, Parental Burnout Assessment (Arikan, Üstündağ-Budak, Akgun, Mikoljczak, & Roskam, 2020), Co-Parenting Scale (Özdemir, Sağkal, Engin, Şakiroğlu, & Çevik, 2021), Berkeley Parental Self-Efficacy Scale (Yıldız, Şahin, Haktanır, & Holloway, 2021), and Economic Measures Index (Ergül-Topçu & Güre, 2021). As a result of the analysis, demographic variables; it was seen that the education level of the mother, the number of children and financial concerns predicted parental burnout positively and the age of the child negatively predicted parental burnout. When the other variables included in the analysis were examined, it was determined that parental self-efficacy, co-parenting and marital happiness negatively predicted parental burnout. The findings obtained were discussed within the scope of the related field literature and suggestions were made.